Tá Cnoc Cruinn Lios Mór Contae Phort Láirge suite go hiontach ar bhruach na hAbhann Duibhe, díreach taobh amuigh de Bhaile Oidhreachta an Leasa Mhóir.
Móta agus Bábhún Angla-Normannach an Chnoic Cruinn, Lios Mór.
Is dócha gur thóg na hAngla-Normannaigh an caisleán mór cosanta seo ar a dtugtar móta agus bábhún agus an láithreán a fheicimid inniu ann ag deireadh an 12ú haois. Mar gheall ar a láithriú agus a mhéid, is féidir gur tógadh an móta agus an bábhún ar láithreán níos luaithe. Is foirm luath de chaisleán é an móta agus an bábhún arb é atá ann dumha cré cothrom le taobhanna géara a thacaíonn le túr adhmaid, le clós nó bábhún gaolmhar. Tá scála mór ag an gCnoc Cruinn agus tá sé de bhuntáiste aige gur séadchomhartha láidir é atá ní hamháin iontach ó thaobh amhairc de sa tírdhreach, ach atá lárnach do scéal bhaile Lios Mór.
An Grúpa Pobail: Cuideachta Oidhreachta an Leasa Mhóir agus Bailte Slachtmhara an Leasa Mhóir
Bunaíodh Cuideachta Oidhreachta an Leasa Mhóir chun cuidiú le caomhnú agus cur chun cinn na nithe is díol spéise cultúrtha agus oidhreachta sa Lios Mór, Iarthar Phort Láirge agus a thimpeallacht do chuairteoirí sa bhaile agus thar lear. Chuir an grúpa isteach ar an scéim mar go raibh an láthair ag Cnoc Cruinn rófhásta ag fásra agus nach raibh sé beagnach inrochtana ag cuairteoirí. Chabhraigh an fhoireann Uchtaigh Séadchomhartha le comhairle a sholáthar maidir le cabhrú leis an séadchomhartha a chaomhnú agus rochtain níos fearr a sholáthar do chuairteoirí.
Fuarthas maoiniú chun suirbhé stairiúil agus topagrafach a dhéanamh. Thug an staidéar stairiúil léargas ar bhunús an láithreáin a fheicimid inniu. Chabhraigh an suirbhé topagrafach a rinneadh i mí Iúil 2016 leis an láithreán ollmhór casta seo a shainiú agus ghlac oibrithe deonacha ón bpobal áitiúil páirt i ndéanamh an tsuirbhé. Rinneadh suirbhéanna breise le linn 2017, lena n-áirítear suirbhé geofisiceach ar an láithreán chomh maith le staidéir ar an ngnáthóg nádúrtha agus ar an ngeolaíocht.
Fuair Cuideachta Oidhreachta an Leasa Mhóir maoiniú in 2019 faoin Scéim Éire Ildánacha/ Séadchomhartha a Ghlacadh, arna tacaíocht ag an gComhairle Oidhreachta agus choimisiúnaigh Dave Pollock chun painéal léirmhínithe a tháirgeadh ar láithreán Móta & Bábhún Cnoic an Chruinn a chuimsíonn sceitse comhthionóil agus faisnéis ar an láithreán a fuarthas ó thuarascálacha éagsúla.